3 Δεκεμβρίου, 2014
Μιαν ακόμη αξιόλογη εκδήλωση έλαβε χώρα στην πόλη των Γιαννιτσών στο φιλόξενο χώρο της αίθουσας του δημοτικού συμβούλιου του δημαρχείου Πέλλας την Δευτέρα 12-12-2011. Η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ» στα πλαίσια του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου και σε συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑΠ οργάνωσε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου ποιητή –και όχι μόνον- Οδυσσέα Ελύτη.
Εισηγητές ο Ιωάννης Γκανάκας σχολικός σύμβουλος φιλολόγων νομού Πέλλας με θέμα : «Οδυσσέας Ελύτης, στο όνομα της φωτεινότητας και της διαφάνειας» και ο Παναγιώτης Δόικος επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ. με θέμα: «Η μεταφυσική του Ελύτη».
Διαβάζοντας τον μεγάλο ποιητή είναι σαν να κοιτάς αιγαιοπελαγίτικο τοίχο το καταμεσήμερο. Ο γεννημένος από Λέσβιους γονείς το 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης, Οδυσσέας Αλεπουδέλης, έδειξε από νωρίς την έφεση και το ταλέντο του. Η εγκατάστασή τους στην Αθήνα του έδωσε τη μοναδική ευκαιρία να έχει ως δάσκαλό του τον Ιωάννη Θ. Κακριδή. Οι στενές οικογενειακές και πολιτικές σχέσεις της οικογένειάς του με τη βενιζελική παράταξη σηματοδότησαν την κοινωνική πορεία του. Στον αντίποδα του πεσιμισμού του Κ. Καρυωτάκη προτάσσει το φως, ενώ στην γονιμοποίηση του έργου του με τον υπερρεαλισμό συνέβαλε η γνωριμία του με τον Αν. Εμπειρίκο. Η ενιαία αντίληψη ανθρώπων και χρωμάτων οδηγεί στην αρμονία του κόσμου. «Ο Ήλιος ο πρώτος», «Άσμα ηρωικό και πένθιμο στον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», «Το Άξιον Εστί», «Μαρία Νεφέλη» κ.ά. αποτελούν σταθμούς στην πορεία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ο ποιητής, ηρωικός στρατιώτης στο βορειοηπειρωτικό μέτωπο, έζησε κατόπιν την πικρή κατοχή και δεν εντάχθηκε σε καμιά από τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις του εμφύλιου σπαραγμού. Βλέπει την ελευθερία στην σκέψη του να εκδηλώνεται μέσα από τη μουσική του Μ. Θεοδωράκη και την ανεπανάληπτη ερμηνεία του Γρ. Μπιθικώτση και έτσι το έργο του γίνεται ευρύτερα γνωστό. Συχνές οι παραπομπές του στην βυζαντινή υμνολογία. Την ελληνορθόδοξη παράδοση την θεωρεί ως κοινό κτήμα και αναφορά ανάμεσα σ΄ αυτόν και τον αναγνώστη. Ο δε πολιτισμός μας με την δύναμη της παράδοσης βοήθησε τον Έλληνα να διατηρήσει την ταυτότητά του απέναντι στην διαφθορά και την παρακμή της δυτικής σκέψης. Καθόλου τυχαίο γεγονός ότι γεννιέται την ίδια χρονιά που πεθαίνει ο Α. Παπαδιαμάντης.
Όμως ο Ο. Ελύτης είναι φιλόσοφος και κι όχι μόνο ποιητής. «Ανοίγω το στόμα μου και αναγαλλιάζει το πέλαγος…». Με την επέμβαση της δημιουργικής φαντασίας αυτό δεν αποτελεί απλώς μια μεταφορά, αλλά νόημα και συναίσθημα μαζί, που μπορεί να πραγματωθεί σε ένα εσωτερικό σύμπαν. Ο εσωτερικός κόσμος διεκδικεί την δική του αλήθεια σε μια πολύ γόνιμη, περιπετειώδη συναλλαγή. Είναι αθέατος και θεατός ταυτόχρονα. Νοιώθουμε ότι κάτι συμβαίνει μέσα μας. Είναι αληθινό. Ο καθένας έχει την εσωτερική, την προσωπική του οδό για να αντιλαμβάνεται τα πράγματα. Ωστόσο η μεταφυσική αντιτίθεται στην φυσική πραγματικότητα. Κάποια στιγμή όμως εξαλειφόμαστε. Η μορφή που είμαστε δεν προσδιορίζει τον εαυτό της, εξαρτάται από αλλού. Σε ένα μεταφυσικό επίπεδο, όμως, οι μορφές διεκδικούν την οντολογική τους αυτάρκεια ως υπέρβαση της λογικής της εξάλειψης. Ο ποιητικός κόσμος δεν είναι ένα γοητευτικό ψεύδος, ούτε μια συστημική μεταφορά. Μπορεί να συμβεί. Φορέας κάθε φορά η φαντασία και μέσο η ποίηση.
Η όμορφη αυτή εκδήλωση έκλεισε με αποσπάσματα από ποιήματα του μεγάλου Έλληνα, που απήγγειλε με την αισθαντική φωνή του ο Δημήτρης Κονανούδης, ενώ ιδιαίτερη αίσθηση άφησαν, στο κοινό που κατέκλυσε την αίθουσα, τα μουσικά ακούσματα από την κιθάρα του Μανώλη Παναγιωτίδη.
Λάζαρος Η. Κενανίδης θεολόγος
Δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. διδάκτορας Α.Π.Θ.
Κατηγορία: Ανοιχτο Λαικό Πανεπιστήμιο – Περίοδος 16η 2011-2012