3 Δεκεμβρίου, 2014
Κοσμοσυρροή σημειώθηκε την Δευτέρα 5-3-2012 το απόγευμα στην φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δημαρχείου Πέλλας σε μια ενδιαφέρουσα ομιλία στα πλαίσια του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών. Η ομιλήτρια Αγγελική Κοτταρίδη Δρ. Αρχαιολογίας, προϊστάμενη της ΙΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Αναπλ. Προϊστάμενη της ΙΑ΄ Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ανέπτυξε το θέμα: «Από τον Ηρακλή στον Μέγα Αλέξανδρο. Μύθος-Ιδεολογία και πολιτική στο Βασίλειο των Μακεδόνων». Ήταν μια εξαιρετική ομιλία που οργάνωσε για 8η φορά εφέτος η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ», σε συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑ Δήμου Πέλλας.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ζήτημα τόσο η καταγωγή των Μακεδόνων και η σύνδεσή τους με τον υπόλοιπο ελληνικό κορμό όσο και η διατήρηση της ιδιαιτερότητάς τους. Ενώ σε άλλες κοινωνίες οι εξελίξεις οδηγούν στην δημοκρατία, στην Ήπειρο, την Σπάρτη και τη Μακεδονία ενδυναμώνεται το βασιλικό πολίτευμα και αναδεικνύεται ο δυναμισμός και η ισχύς των παραπάνω κρατών. Σύμφωνα με τον Ησίοδο η Θύα ήταν μητέρα του Μάγνητα και του Μακεδόνα του αλογολάτρη, κόρη του Δευκαλίωνα και της Πύρρας και αδελφή του Έλληνα. Μακεδνός εξάλλου από τον Όμηρο ακόμη, σημαίνει μακρύς, ψηλός. Έτσι τους ήξεραν οι νοτιοέλληνες που τους συνέδεσαν με τα υψίπεδα της Πίνδου και του Όλυμπου και τους θεωρούσαν απόγονους του γενάρχη Ηρακλή. Ο ίδιος ο Ηρόδοτος ταυτίζει τους Δωριείς με τους Μακεδόνες και ονομάζει τα Πιέρια όρη ως Μακεδονικό όρος. Οι Αιγές, η σημερινή Βεργίνα ή Παλατίτσα ήταν η πρωτεύουσα των Αρχαίων Μακεδόνων και εκτείνεται σε μιαν έκταση 65 στρεμμάτων. Όλα τα παλιά ελληνικά κέντρα ήταν σε πληθυντικό αριθμό: Θήβαι, Αθήναι, Πάτραι, Αθήναι, Φέραι, Αιγαί (ο τόπος με τα πολλά κοπάδια) κ.ά. ήταν διάσπαρτοι οικισμοί, «πόλις κατά κώμας». με το ανάκτορο στo κέντρο και με άξονα την βασιλική εξουσία στο άστυ.
Τον 7ο αι.π.Χ. ο Περδίκας από το Δωρικό Άργος έρχεται στη Μακεδονία, ιδρύει την πόλη Άργος Ορεστικόν και εγκαθιδρύει την δυναστεία των Τημενιδών που έχουν ως γενάρχη τους τον Ηρακλή. Οι Μακεδόνες είχαν επικεφαλής τον Κάρανο που προέρχεται από τη λέξη κάρα=κεφαλή. Άλλωστε όλα τα ονόματα των βασιλέων τους δηλώνουν τις αρετές που θα πρέπει να έχει κάθε ηγεμόνας: Περδίκας, Αργαίος, Αέροπος, Αλκέτας, Αρχέλαος, Αμύντας, Φίλιππος, Αλέξανδρος κ.ά. Οφείλουν να είναι αρχηγοί και υπερασπιστές του λαού, πρώτοι στον πόλεμο και στο κυνήγι και εγγυητές της σταθερότητας και του κύρους του κράτους. Έχουν ανάκτορα: «το βασίλειον» όπου συνδυάζουν την αγορά με την ιερή ακρόπολη, είναι έκφραση ισχύος και οι Μακεδόνες χαίρονται που ο βασιλιάς είναι πλούσιος και δυνατός. Τα ταφικά έθιμα, οι συνήθειες και οι σχετικές τελετές τους σχετίζονται με αυτά που περιγράφονται στην Ιλιάδα του Όμηρου. Οι τάφοι στα Λευκάδια, την Πέλλα και την Βεργίνα αποκαλύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία και αρχαιολογικούς θησαυρούς όπως χρυσή λάρνακα, στεφάνια, θώρακες, όπλα κλπ. καθώς ο Αλέξανδρος είχε οργανώσει μια μεγαλοπρεπή ταφή με αθλήματα, έπαθλα κ.ά. για τον δολοφονημένο πατέρα του, τον Φίλιππο. Παρομοίως ενήργησε και για τον αδικοχαμένο φίλο του, τον Ηφαιστίωνα, στην Βαβυλώνα.
Οι γυναίκες είχαν υψηλή θέση-σε αντίθεση με την Αθήνα-στην κοινωνία της εποχής, έπαιρναν μέρος σε συγκεντρώσεις, ελάμβαναν αποφάσεις, ιερουργούσαν και συμμετείχαν σε πολλές δράσεις. Η σύνδεση μητέρας και γιου ήταν ιδιαίτερα έντονη όπως στην περίπτωση του Αλέξανδρου με την Ολυμπιάδα. Η ίδια η Ευρυδίκη ήταν μητέρα 3 βασιλιάδων: του Αλέξανδρου Α΄, Περδίκα Γ΄ και του Φίλιππου Β΄. Οι Μακεδόνες ελάμβαναν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες και ο Αρχέλαος όπως και ο Φίλιππος-ωσάν μαικήνες της αρχαιότητας-καλούσαν ποιητές και διανοούμενους στην αυλή τους. Ο Ευριπίδης έπαιξε στην Πέλλα τις «Βάκχες» και αργότερα ανέβασε στην Αθήνα την τραγωδία «Αρχέλαος». Οι ιδέες του Πλάτωνα με την ιδανική πολιτεία βρίσκουν εφαρμογή στο καθεστώς του Φίλιππου ως φωτισμένη δεσποτεία μιας και ο 22χρονος Φίλιππος θέτει στόχους και ανορθώνει στρατιωτικά, πολιτικά και πολιτιστικά το κράτος του, αναδεικνύοντάς το ως υπερδύναμη της εποχής. Κτίζει θέατρο και ανάκτορο στις Αιγές (αρχιτεκτονικό μανιφέστο), τις πόλεις Φίλιπποι, Αμφίπολη και Φιλιππούπολη και καλεί όλη την πνευματική αφρόκρεμα των Ελλήνων. Είναι πλέον όχι μόνο βασιλιάς της Μακεδονίας, αλλά και εκλεγμένος ηγεμόνας όλων των Ελλήνων, ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης της Ευρώπης. Ο Αθηναίος Ισοκράτης τον προσκαλεί να αναδειχθεί αντάξιος απόγονος του Ηρακλή και να ενώσει όλους τους διασπασμένους, δυστυχώς, Έλληνες. Νέες ιδέες και τάσεις γεννιώνται και εξαπλώνονται.
Ο γιος του ο Αλέξανδρος ο Γ΄ αλλάζει την παγκόσμια ιστορία, ενώνει έθνη και πολιτισμούς, υλοποιεί την παγκοσμιοποίηση με άξονα την συναδέλφωση των λαών, σέβεται τα ήθη και έθιμα των κατοίκων που γνωρίζει και μεταλαμπαδεύει τον ελληνικό πολιτισμό στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Απελευθερώνει τους Έλληνες της Μικράς Ασίας και κτίζει εβδομήντα νέες πόλεις με πιο γνωστή την Αλεξάνδρεια όπου λειτούργησε το πρώτο πανεπιστήμιο του κόσμου. Η Κλεοπάτρα, η τελευταία Μακεδόνισσα, χρωματίζει τον ιστορικό θησαυρό των προγόνων της. Η δε Πέργαμος, η Αντιόχεια, η Σελεύκεια κ.ά. υπήρξαν ονομαστά κέντρα πολιτισμού και επιστημών και οι γεωγράφοι, γεωμέτρες, αστρονόμοι, γιατροί, φυσιοδίφες κ.ά. που τον συνόδευαν στην ένοπλη εξερεύνησή του, μαζί με τις γνώσεις του Αριστοτέλη κουβαλούν το πολύτιμο απόσταγμα του ελληνικού μύθου πιο πέρα από τον Ηρακλή και τον Διόνυσο. Ανίκητος, εμπνευσμένος οραματιστής ένωσε την Δύση με την Ανατολή σε οικουμένη, τη μήτρα του νέου κόσμου που δημιούργησε: τον ελληνιστικό. Κινείται πέρα από τα όρια του μύθου, του χρόνου και του τόπου. Απελευθερωμένοι, κατακτημένοι, ελληνοποιημένοι, και γοητευμένοι πολιτιστικά λαοί τον θεωρούν πατέρα και οδηγό τους έως το Κουβέιτ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τις Ινδίες. Τον τραγουδούν, τον ζωγραφίζουν, τον επικαλούνται, τον αποκαλούν Ισκεντέρ, είναι ο δικός τους άνθρωπος. Και είναι περήφανοι για την καταγωγή τους Στα χνάρια του γεννήθηκε η ρωμαϊκή, αργότερα η βυζαντινή αυτοκρατορία και διευκολύνθηκε η διάδοση του Χριστιανισμού. Ποτέ ένας άνθρωπος δεν έκανε τόσα πολλά σε τόσο σύντομο χρόνο… Από εκείνον τον μικρό Έλληνα ιππέα, το φιλόδοξο βασιλόπουλο της Μακεδονίας…Εκείνος που δικαίως ονομάστηκε Μέγας.
Λάζαρος Η. Κενανίδης, θεολόγος
Δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ, διδάκτορας Α.Π.Θ.
Κατηγορία: Ανοιχτο Λαικό Πανεπιστήμιο – Περίοδος 16η 2011-2012